سفال منقوش گلابه ای (انواع، گستردگی، تاریخگذاری)

Authors

مرتضی عطایی

سیدرسول موسوی حاجی

راحله کولابادی

abstract

حدود دو سده پس از ظهور اسلام، تولید سفال در سرتاسر سرزمین های اسلامی به تدریج دستخوش تغییراتی شگرف شد. در سرزمین های شرقی اسلام این تحولات هم زمان با آغاز نهضت ها و جنبش های ایرانی و تأسیس سلسله های مستقل مانند طاهریان و سامانیان صورت پذیرفت. مهم ترین سهم هنرمندان سامانی در ساخت سفال های اسلامی ابداع و تکامل سفال های منقوش گلابه ای است. این سفالینه ها با الگوهای تزیینی متنوعی همچون نقوش تجریدی، هندسی، گیاهی، پیکره ای و خوشنویسی، در عین تأثیرپذیری از هنر ساسانی، سفالگری چین و سفالگری عباسی، ارائه ٰدهندۀ نمونه های هنری نوآورانه، ممتاز و منحصر به فردی در تاریخ سفالگری دوران اسلامی اند. شواهد باستان شناسی، در حالی که نیشابور و افراسیاب (سمرقند قدیم) را مراکز اصلی تولید زیباترین نمونه های منقوش گلابه ای معرفی می کنند، مناطقی وسیع شامل آسیای مرکزی، خراسان بزرگ، سیستان، بخشی از سواحل جنوبی دریای خزر و کرمان را به عنوان محدودۀ گسترش سفال منقوش گلابه ای نشان می دهند، گستره ای که هیچ گاه به طور جدی به مناطق مرکزی و غربی ایران کشیده نشد. تولید وسیع این گونه از سفال ها در سومین سدۀ هجری آغاز شد و در سدۀ چهارم هجری به اوج رسید، اما در سدۀ پنجم هجری با رواج خمیر سنگ در ساخت بدنۀ سفال، استفاده از لعاب قلیایی و نیز انتقال مراکز سیاسی و فرهنگی و هنری از شرق به مناطق مرکزی ایران، تولید این گونه از سفال ها با افت کیفی و کمی فراوانی مواجه شد، به کارگاه های محلی محدود شد و به تدریج به دست فراموشی سپرده شد. روش این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است و گردآوری اطلاعات آن به شیوۀ اِسنادی انجام شده است و اهدافی همچون گونه شناسی، شناسایی مناطق گسترش و دستیابی به تاریخ گذاری مشخص برای این گونه از سفال ها را دنبال می کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مستندنگاری سفال های گلابه ای منقوش رنگارنگ روی زمینه سفید(نمونه موردی موزه بنیاد مستضعفان تهران)*

از داده های مهم در باستان شناسی اشیای سفالی است که ماندگاری و پایداری مناسبی دارند. اشیای سفالی با ویژگی های خاصخود، داده های فرهنگی بسیار با ارزشی محسوب م یشوند که در معرفی فرهنگ و هنر جامعه نقش بسزایی دارند. در همین راستابه معرفی تعداد شش نمونه از ظروف سفالی گلابه ای منقوش رنگارنگ روی زمینه سفید که در خزانه موزه بنیاد مستضعفان تهراننگهداری م یشود و از حفاری های غیرعلمی به دست آمده است، م یپرد...

full text

بررسی و مطالعه تطبیقی مجموعه سفال های گلابه ای منقوش رنگارنگ خزانه موسسه فرهنگی موزه های بنیاد

هم زمان با تأسیس سلسله های مستقلی مانند طاهریان و سامانیان در سرزمین های شرقی جهان اسلام، نوآوری ها و تحولات قابل توجهی در هنر این مناطق نیز پدید آمد. مهم ترین سهم هنرمندان سامانی در ساخت سفال های اسلامی ابداع و تکامل سفال های گلابه ای منقوش است. شواهد باستان شناسی مناطق وسیعی شامل؛ آسیای مرکزی، خراسان بزرگ، سیستان، بخشی از سواحل جنوبی دریای خزر و کرمان را به عنوان محدوده ی گسترش سفال گلابه ای ...

بررسی سنت سفال منقوش گودین III در درّۀ هُلیلان بر اساس یافته‌های مکشوفه از کزآباد A

این مقاله با هدف مطالعه، بررسی و معرفی سنت سفال منقوش گودین III در درّۀ هُلیلان بر اساس یافته‌های سفالی مکشوفه در جریان مطالعات باستان‌شناسی محوطۀ کزآباد A به نگارش درآمده است. این محوطه، بزرگترین محوطۀ تاریخی درّۀ هُلیلان از توابع شهرستان چرداول است که در شمال استان ایلام قرار دارد. در این تحقیق، نگارنده علاوه بر مطالعه و بررسی نتایج پژوهش‌های پیشین، به بررسی باستان‌شناسی محوطۀ کزآباد A نیز پرداخ...

full text

تهیه آزمایشگاهی رنگدانه های آبی باریم مس سیلیکات و مقایسه ان با لعاب های قدیمی منقوش بر سطوح سفال

This paper describes the synthesis of barium copper silicate using agglomeration of BaD, CuD, SiOz and borax. The synthesized pigments were then investigated by using X-ray diffraction (XRD) and scanning cleeton microscopy (SEM) techniques. The alkaline oxides, earth alkaline oxides, etc. can reduce the intensity of XRD lines of the samples. In order to confirm the existence of barium co...

full text

معرفی و مطالعه تکنیک سفال های حکاکی گلابه ای زیر لعاب با تزیین سیلوئت (بررس موردی سفال های موجود در موسسه فرهنگی موزه های بنیاد مستضعفان)

سفالگری از فراگیرترین و زیباترین هنرهای سرزمین ایران است که از دوران پیش از تاریخ تا کنون تداوم داشته است . سفالینه ها از ارزشمند ترین یافته های باستان شناسی اند چرا که پایاترین و فساد ناپذیر ترین یافته ها هستند و از این لحاظ بهترین داده ها برای درک بهتر اوضاع اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و ... جوامع پیشین هستند . یکی از تکنیک های رایج در سفالگری که از دوران کهن هم بر روی سفال های بدون لعاب و هم ...

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه نگره

Publisher: دانشگاه شاهد

ISSN 1735-4560

volume 7

issue 23 2012

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023